NEN 360, NEN 361 en NEN 365 valbeveiliging

Waar mensen op hoogte werken, wordt vaak valbeveiliging gebruikt. Dit materieel is onmisbaar als je letsel bij een val wilt voorkomen. Er is meer nodig dan alleen het beschikbaar stellen van dit materieel. Valbeveiliging moet ook regelmatig worden gekeurd. De eisen voor het keuren van valbeveiliging zijn vastgelegd in de normen van de Stichting Koninklijk Nederlands Normalisatie Instituut, beter bekend als de NEN. In deze normen staan eisen rondom de keuring en het onderhoud van valbeveiliging.

Wat valt er allemaal onder de norm?

Onder valbeveiliging vallen alle middelen die bedoeld zijn om personen te beschermen tegen een val. In de praktijk wordt er vaak onderscheid gemaakt tussen horizontale (bijvoorbeeld op platte daken) en verticale valbeveiliging (in bijvoorbeeld zendmasten of windmolens).

De NEN-normen gaan uit van een andere onderverdeling en in veel normen valt zowel materieel voor horizontale als verticale valbeveiliging. Er is een overkoepelende norm, de NEN 365 en subnormen die van toepassing zijn op specifieke soorten valbeveiliging.

• Harnasgordels (NEN 361): Deze apparaten absorberen valkrachten en houden de gebruiker rechtop.
• Valbeveiligers met lijnspanners (NEN 360): Deze automatische valstoppers werken door het straktrekken van een lijn waardoor de val gebroken wordt.
• Meelopende valbeveiliger (NEN 353): Een verankering aan een verticale lijn die meebeweegt met de gebruiker.
• Veiligheidslijnen en valschokdempers (NEN 354/355): Vanglijnen voor valbeveiliging.
• Werkpositionering (NEN 358): Dit zijn apparaten die ervoor zorgen dat een medewerker op hoogte twee handen vrij heeft om te werken.
• Verankering (NEN 795): Betreft het punt waaraan valbeveiliging is bevestigd.
• Afdaalapparaten (NEN 341): Bedoeld voor het afdalen in een kleine ruimte, bijvoorbeeld een schacht.

In de praktijk zijn de NEN 360, NEN 361 en NEN 365 het belangrijkst voor de meeste bedrijven, omdat dit materieel het meest gangbaar is.

Verplichtingen volgens de normen

Volgens de Arbowetgeving is een werkgever verplicht om haar medewerkers een veilige werkomgeving te bieden. Als je de NEN-normen volgt, kun je meestal eenvoudig bewijzen dat je aan deze eis hebt voldaan, ook als er een ongeluk is gebeurd. Het staat je wel vrij om een andere norm te gebruiken om dit aan te tonen.

Eisen bekwaamheid inspecteur

De keuring van valbeveiliging mag uitgevoerd worden door een bevoegde keurmeester. Het is niet voorgeschreven de keurmeester werkzaam moet zijn bij een onafhankelijke organisatie. De keuring kan dus worden uitgevoerd door een eigen medewerker.

Wel is het van belang dat de inspecteur voldoende kennis heeft. Dit kan worden aangetoond met een certificaat van een cursus. Omdat er soms specialistische apparatuur nodig is voor de keuring, worden deze in de praktijk vaak uitbesteed.

Hoe vaak moet er gekeurd worden?

De frequentie van keuringen volgens de NEN 365 en andere normen wordt bepaald aan de hand van een risico-inschatting. Een jaarlijkse keuring wordt gezien als veilige ondergrens, maar er zijn situaties waarin er vaker een keuring moet plaatsvinden.

Als er een ongeluk heeft plaatsgevonden, moet er een ingelaste keuring worden gehouden/ Hierin wordt beoordeeld of de gebruikte valbeveiliging adequaat is voor de situatie.

Inspectiepunten van NEN 365

Tijdens een keuring beoordeelt de keurmeester vier aspecten van de valbeveiliging:

• Registratie. De keurmeester kijkt of de registratie van de valbeveiliging op orde is. Hij checkt bijvoorbeeld of het CE-merkteken aanwezig is en of het nummer van het apparaat nog aanwezig is.
• Visuele controle: Bij een visuele controle wordt aan de hand van een checklist gekeken of er zichtbare beschadigingen zijn. Je kunt hierbij denken aan rafels, roest of verbuigingen. Sommige onderdelen worden getest, zoals kabelgeleiders. Bij zichtbare schade van een val wordt het materieel per definitie afgekeurd.
• Mechanische controle: Sommige apparaten, zoals automatische valstoppers, worden uit elkaar gehaald om de werking van het apparaat te controleren.
• Secundaire risico’s: Dit zijn gevaren die ontstaan door omgevingsfactoren zoals chemische stoffen, draaiende machines of warmte en koude. Als het gebruikte materieel kwetsbaar is voor een van de aanwezige risico’s, dan kan het afgekeurd worden.

Het registreren van keuringen

Het is van belang dat er een sluitende registratie is van de bevindingen van de keuringen. Op deze manier kun je altijd aantonen dat je een veilige werkomgeving biedt aan jouw personeel. Tooltagger is gereedschapsbeheersoftware die je ondersteunt bij het maken van een goede registratie.